Geluk en schuldgevoel

‘Genoeg over mij, hoe gaat het met jou?’ Samen met mijn vriendin ben ik aan het uitwaaien op het strand. Er gebeurt van alles in haar leven, waar we het uitvoerig over hebben gehad. Nu zij de aandacht echter op mij vestigt, weet ik niet zo goed wat ik moet zeggen. ‘Goed,’ antwoord ik. Punt. Het voelt op de een of andere manier niet oké om er uitgebreid bij stil te staan dat het eigenlijk heel goed met mij gaat. Ik probeer daarom nog wel iets te bedenken waarmee ik aan dat goed nog een draai kan geven, maar het blijft bij een stilte. 

We wandelen verder, terwijl allerlei andere onderwerpen de revue passeren. Ik ben er alleen niet helemaal bij met mijn hoofd. Mijn antwoord van zojuist zit me dwars. Hoezo goed, punt? Alsof goed iets beschamends is. Waarom moet ik er voor mijn gevoel maar niet te veel over zeggen, er niet te lang bij stilstaan? Waarom vind ik dat ik naar iets moet zoeken om dat goede af te zwakken?

Het antwoord komt even later ongevraagd van mijn vriendin. ‘Ik vind het echt heerlijk, dit! Ik zou er zo aan kunnen wennen,’ zegt ze. En meteen erachteraan: ‘Daar voel ik me wel schuldig over, naar mijn dochter toe, dat ik ervan geniet om het weekend voor mezelf te hebben.’

Dat is het dus. Schuldgevoel. We gunnen het onszelf niet om gewoon gelukkig te zijn. We vullen het automatisch aan met een verontschuldiging. Omdat we kennelijk vinden dat het eigenlijk niet mag, zomaar gelukkig zijn. Of, als het wel mag, dan is het in elk geval wachten op het moment dat het misgaat. Immers, er zijn geen rozen zonder doornen. Je moet de dag niet prijzen voordat het avond wordt.

Nu het kwartje is gevallen, bedenk ik me dat het zich niet beperkt tot het korte antwoord op de vraag ‘hoe gaat het met jou?’ Ik zie het mezelf ook doen in allerlei andere situaties, wanneer ik mensen vertel over dingen die me blij maken. Altijd nog een negatieve twist verzinnen, omdat ik me schuldig voel voor mijn geluk. Een maar die ik achter mijn pleziertjes kan plakken, om ze af te zwakken. Omdat ik het bijna gênant vind tegenover mijn gesprekspartner om te vertellen hoe goed het gaat, hoe goed ik me voel. Vooral wanneer die ander even in een iets mindere periode zit. Eigenlijk ben ik dan dus niet echt, wil ik dan mezelf blijkbaar niet helemaal laten zien.

We kijken er niet raar van op dat we niet gelukkig zijn, maar vinden daarentegen geluk zó bijzonder, dat het ofwel gepaard moet gaan van schuldgevoel, ofwel dat het slechts kortstondig mag en kan zijn. Dat hebben we te wijten aan onze opvoeding, onze cultuur, onze religieuze achtergrond. Boetedoening om niets.

Best raar, als je erover nadenkt. Een kind dat nog in al zijn onschuld en verwondering in het leven staat, heeft plezier in de dingen die het doet. Als het blij is, staat het er toch ook niet bij stil dat het eigenlijk niet kan, zomaar gelukkig zijn? Dat komt omdat gelukkig zijn onze natuurlijke staat is en een kind nog niet beïnvloed is door verwachtingen en percepties. Of, zoals Mo Gawdat schrijft in zijn bestseller ‘De logica van geluk’: geluk is onze standaard fabrieksinstelling. We hebben dan ook helemaal geen reden om ons er schuldig over te voelen.

Sterker nog, als we gelukkig zijn, zouden we dat van de daken moeten schreeuwen. Die positieve energie, die zouden we moeten delen. We zouden het juist wél moeten hebben over de dingen die ons blij maken. Want volgens de wet van de aantrekkingskracht, vermenigvuldigt die energie zich op het moment dat we er dankbaar voor zijn, het waarderen, het delen. Elke keer dat ik dus een maar verzin of ‘goed, punt’ antwoord, doe ik niet alleen mijzelf tekort, maar ergens ook de ander.

Vanaf nu neem ik me daarom voor om zo oprecht mogelijk te reageren, als iemand mij vraagt hoe het met mij gaat. En onbekommerd te genieten van het goede dat me overkomt. Geen schuldgevoel. Goed, punt, wordt goed, want … Geluk moet je immers delen.